Τιριδάτης

Όνομα βασιλιάδων της Αρμενίας. 1. Τ. ο A’. Γιος του Βορόνου B’ και αδελφός του Βολόγασου A’ βασιλιά των Πάρθων (58-67 μ.Χ.). Με τη βοήθεια του αδελφού του, ο Τ. έγινε βασιλιάς της Αρμενίας αφού έδιωξε τον Ίβηρα Ραδάμιστο και κυρίευσε τις πόλεις Αρτάξατα και Τιγρανόκερτα. Στις φιλονικίες για τον θρόνο των Αρμενίων, πήραν μέρος και οι Ρωμαίοι, υποστηρίζοντας τον Τιγράνη. Τελικά όμως επικράτησε ο T., ο οποίος στέφθηκε βασιλιάς από τον Νέρωνα, προς τιμήν του οποίου και μετονόμασε την πόλη Αρτάξατα σε Νερώνεια. Ο Τ. πέθανε στα χρόνια του αυτοκράτορα Τραϊανού. 2. Τ. ο B’. Γιος του βασιλιά της Αρμενίας Σανατρούκη (212-215 μ.Χ.). Συνόδεψε τον Σεπτίμιο Σεβήρο στην εκστρατεία του εναντίον των Πάρθων. Ο Τ. πιάστηκε από τον Καρακάλλα και φυλακίστηκε, απελευθερώθηκε όμως από τον Μακρίνο και αποκαταστάθηκε στον θρόνο του. 3. Τ. ο Γ’. Ονομάστηκε Μέγας επειδή νίκησε τους Πέρσες, τους Χαζάρους και τους Αλβανούς. Το 252 ή το 253, ο Τ. αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα του, μετά την κατάκτησή της από τους Πέρσες. Πήγε τότε στη Ρώμη όπου διακρίθηκε ως γενναίος συμπολεμιστής του Διοκλητιανού. Πολέμησε επίσης εναντίον των Γότθων και των Σαρματών. Τελικά, με τη βοήθεια του αυτοκράτορα, ξαναγύρισε στη χώρα του (292). Ο Τ. διακρίθηκε για τη συμβολή του στην ηθική και πολιτιστική αναγέννηση της Αρμενίας. Στη θρησκευτική του πολιτική διακρίθηκε για το φιλοχριστιανικό του πνεύμα. Σε αυτόν οφείλεται η επιβολή του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του αρμενικού κράτους. Φανατικός χριστιανός καθώς ήταν, διέταξε την καταστροφή πολλών αρχαίων ναών. Ο Τ. κάλεσε επίσης από την ελληνοχριστιανική Συρία και τη Μικρά Ασία σημαντικό αριθμό ιερέων και δασκάλων για την εδραίωση της νέας θρησκείας, για την οποία άλλωστε υπήρχε πρόσφορο έδαφος εξαιτίας της πολιτιστικής αναγέννησης, που σημειώθηκε εκεί. Η αναγέννηση αυτή οφειλόταν στο γεγονός ότι πολλοί εύποροι νεαροί Αρμένιοι σπούδασαν στις σχολές της Αθήνας. Τότε χειροτονήθηκε και ο Γρηγόριος ως πρώτος πατριάρχης των Αρμενίων από τον επίσκοπο Καισαρείας Λεόντιο, ο οποίος, με τη συμπαράσταση του T., εργάστηκε όχι μόνο στον θρησκευτικό αλλά και στον εκπαιδευτικό τομέα για την άνοδο της χώρας. Ο Γρηγόριος, που ονομάστηκε Φωτιστής της Αρμενίας, πέθανε το 332 και το 342 πέθανε και ο προστάτης του βασιλιάς, αφού βασίλεψε 56 χρόνια, τα οποία και αποτελούν σημαντική περίοδο της αρμενικής ιστορίας.